…bij de Klementbrug te Heerde
Een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van Heerde…
De geallieerde legers hadden de oostkant van de IJssel al in handen. De Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten kregen vanuit Londen bericht, dat zij van plan waren om de IJssel over te steken bij Heerde en Epe en snel op te rukken verder de Veluwe op. Hiervoor was het noodzakelijk dat de bruggen over het Apeldoorns Kanaal door de Binnenlandse Strijdkrachten bezet werden, om te voorkomen dat de bruggen door de Duitsers zouden worden opgeblazen wanneer de oversteek echt zou beginnen. Er zouden parachutisten worden neergelaten, die ook weer verdedigd moesten worden door de verzetsstrijders.
Troepen uit de hele Noord-Veluwe kwamen in actie om deze opdrachten uit te voeren. Ze hadden de opdracht gekregen om allemaal blauwe overalls aan te trekken, met een oranje band om de arm – zie foto hieronder. Zo kon men zien dat zij bij het verzet hoorden. Later zou blijken wat een rampzalige beslissing dat was geweest…
De eerste nacht gebeurde er niets, en daarom werd in de vroege ochtenduren de bewaking opgeheven. Men wilde opbreken, maar in de loop van donderdag kwamen nieuwe orders, waarin werd gezegd dat de troepen die nacht verwacht konden worden. Een deel van de groep uit Elburg besloot terug naar huis te gaan. Ze hadden geen zin om nog een nacht te wachten. Een hele nacht op een omgekeerde emmer zitten met een geweer tussen de knieën en met alle spanning in je lijf, valt niet mee. De groep uit Heerde werd nu samengevoegd met de overgebleven Elburgers. Zij zouden de Klementbrug gaan bewaken.
Die nacht waren de manschappen bij de Klementbrug verdeeld in twee groepen: één in de kolenschuur en één groep, die in de schaapskooi gelegerd was. De ochtend kwam, zonder dat iets gebeurd was. Er was geen andere keus, dan de wapens weer op te bergen en de onderduikadressen op te zoeken, in afwachting van nieuwe orders. Ze zouden naar buiten gaan om de wapens te verbergen, toen er werd gemeld dat een troep van 40 Fallschirmjäger naderde…
Een Duitse commandant wilde uitgerekend in die schuur pauzeren. De Duitse commandant had vrij snel door wat de situatie was. Tandarts Van Dijk, de commandant van het verzet in Heerde, merkte dat de commandant het door had. Hij gaf zijn mannen bevel te vluchten en bleef zelf voor de deuropening staan. De mannen sprongen uit alle ramen en deuren in de schuur – zelfs door de schoorsteen, die groot was vanwege een worstdrogerij die hier ooit gevestigd was.
Voor en na het drama: De brug en de woning waren opgeblazen…
De bewaking bij de deur werd onder de voet gelopen, en de Duitsers ontdekten de wegvluchtende mannen. De mannen vluchtten weg, en de Duitsers losten schoten. Door de groep bij de schaapskooi werd tegenvuur gegeven. Ook deze groep vluchtte zo snel mogelijk weg.
Door de mist konden verschillende mensen ontkomen, door de weilanden richting Oene. Van de twintig mannen die hier waakten, werden er vier gedood: Berend Van Dijk, Adri van Apeldoorn en Herman van Apeldoorn en Henk Hulst.
Bij de Vemderbrug bij Epe/Oene, waar Nicolaas Rambonnet op wacht stond, hoorde hij lawaai vanuit de verte. Hij ging op onderzoek uit, richting de Klementbrug. Hij werd door de Duitsers onder de voet gelopen en ze zetten de achtervolging in. Hij werd met een veldschop doodgeslagen.
Gerrit Pleiter, verzetsstrijder uit Heerde, was als gids betrokken bij de Vemderbrug. Hij vluchtte naar huis door de weilanden. Hij werd gezien en beschoten. Hij raakte gewond, verstopte zich in een greppel met de wapens en oranje band bij zich. Later werd hij alsnog gevonden en kreeg hij een nekschot.
Johannus Wilhelmus Hoogland werd als gids van twee Canadese soldaten gepakt en als represaille later op de dag neergeschoten.
De Duitsers waren door het dolle heen en joegen op iedereen, die een blauwe overall droeg. Blauwe overalls waren echter ook gebruikelijk als werkkleding bij boeren. Jan Stoffer werd gefusilleerd. Toen werden er ook huiszoekingen gedaan. Michael van de Vegt was ondergedoken in Heerde. Hij werd gevonden en meteen doodgeschoten. Ook Jan Roke en Koendert van Lohuizen werden gefusilleerd.
De woning, de schuur en de brug werden opgeblazen…
Mensen uit de buurt hebben een gat moeten graven om de lichamen van de neergeschoten mensen te begraven. De Klementbrug en de woning daar werden opgeblazen. Vier dagen later werd Heerde bevrijd. De gesneuvelden werden toen opgegraven, geïdentificeerd en herbegraven.